Category: Երկարօրյա

Մենք երեկ երկարօրյայաի խմբով գնացել էինք բնագիտության լաբորատորիա։ Այնտեղ կաին կրիաներ, ծովախոզուկներ,թութակներ,գերմանամկներ և այլն։ Տիկին Շողիկը մեզ պատմեց իր դուստրի հետ (Մանեի) թութակների և գերմանամկների մասին։ Պարզվեց, որ գերմանամկները վախենում են և լարվում և նրանք կարող են ուտել նորածին ձագերին։ Ես երբ դա լսեցի և շատ վախեցա։

Հայկական ավանդույթում, սույն հավկիթներով հավկթախաղ է տեղի ունենում երկու հոգու միջև։ Կոտրող հավկիթը հաղթող է ճանաչվում և ուտում են կոտրված հավկիթը։ Նաև ավանդույթ է Զատկվա հավկիթներն ուտել թարխունով, աղով և լավաշով։

Արևմտյան երկրների ավանդույթում, հավկիթները թաքցվում են խոտերի կամ կանաչների միջև և երեխաները փորձում են դրանք գտնել։ Այն կոչվում է «Զատկվա հավկթաորս»։

Զատիկը Հայերի մոտ տոնվել է ապրիլ ամսին՝ շատ ավելի վաղ, քան քրիստոնեությունն է։ Այն զատիկ է կոչվել ձմեռվանից գարունը զատվելու առթիվ։ Վարկածներ կան, որ սկզբնական շրջանում այն եղել է անշարժ տոն և համընկել է մարտի 21-ի գիշերահավասար օրվա հետ՝ գիշեր – ցերեկն իրարից զատելու իմաստով։ Հայ հեթանոսական նոր տարում և պարսկական Նովրուզ տոնին, որոնք սկսվում են գարնան գիշերահավասարին, ևս ներկվում են հավկիթներ։ Հայ հեթանոսական նոր տարում ևս ներկված հավկիթներն ուտում էին թարխունով, աղով և լավաշով։

 Հիսուս Քրիստոսի հրաշափառ Հարության տոնը Հայ Եկեղեցին նշում է հիսուն օր շարունակ՝ մինչև Հոգեգալստյան (Պենտեկոստե) տոն: Այս ընթացքը կոչվում է Հինանց շրջան կամ Հինունք, որը ծագում է «հիսունք» բառից: Հինանց շրջանի քառասուն օրերը Հարուցյալ Քրիստոսի՝ աշակերտներին երևալու և Աստծո արքայության մասին վկայություններ տալու հիշատակությունն են (Գործք 1:3), իսկ վերջին տասն օրերը նվիրված են Քրիստոսի Համբարձմանը: Հինանց շրջանը ավարտվում է Հոգեգալստյան տոնով, որն այս տարի մայիսի 24-ին է: Համբարձումից տասն օր հետո, ըստ Քրիստոսի խոստման, առաքյալների վրա իջավ Աստծո Սուրբ Հոգին, և զորացած առաքյալները վկայեցին Քրիստոսին ամբողջ աշխարհով:
ՔՐԻՍՏՈՍ ՅԱՐԵԱՒ Ի ՄԵՌԵԼՈՑ: ՕՐՀՆԵԱԼ Է ՅԱՐՈՒԹԻՒՆՆ ՔՐԻՍՏՈՍԻ:

Ես հասկացա, որ ով լինում է քո կողքին դժվար պահին դու միշտ շնորհակալ եղիր։

ԵՒ դու միշտ հիշիր (բարին միշտ հետ կգա)💗

Բարեկենդանը շատ լավ ծիսատոն է։ Բարեկենդանին մարդիկ պատրաստում են կենդանիների դիմակներ։ Բարեկենդանը կապ ունի կենդանիների հետ։ Նաև Դիմակները պատրաստում են գարդոնից։ Այդ օրը սեղանին դնում են քաղցր բաներ և ուտելիքներ։ Պարում են տարբեր ապարեր և երգում են տարբեր երգեր։

Պատրաստում են դդումով․ կեղևը մաքրում են, վերևի մասը կափարիչանման կտրում, կորիզները հանում, մեջը լցնում խաշած բրինձ, չամիչ, յուղ, մեղր և համեմունք։ Եփում են կավե ամանի մեջ՝ թոնրում, փռում։

Ղափաման եփում են նաև մսով․ գառան կամ ուլի փորի մեջ ձավարի, սոխի և ռեհանի հետ խառնած միսը մոտ 5-6 ժ եփում են բերանը խուփով ծածկած և շուրջը խմորով ծեփած (գոլորշին դուրս չգալու համար) կճուճի մեջ՝ թոնրում։

Ժուկով-ժամանակով անտառում կար մի ծեր կաղնի, որը 365 տարեկան էր։ Կաղնու շուրջ պտտվում էին փոքրիկ Էֆեմերաները ամռան տաք օրերին։

-Էֆեմերաները թիթեռներ են, որոնք ապրում են մեկ օր։

Ասաց կաղնին։

Նա միշտ ասում էր․

-Խե՜ղճ, փոքրիկ արարած: Ողջ կյանքդ բաղկացած է այս մեկ օրից: Ի՜նչ կարճ է: Պետք է, որ թախծես։

Նա խղճում էր էֆեմերաներին։

Եւ հետո թիթեռը ասաց․

-թախծե՞մ բայց ոն՞ց, – դա նրանց մշտական պատասխանն էր։

-Իմ առջև այնքան գեղեցիկ է և անուշ, ես մշտական երջանիկ եմ։

Հետո կաղնին տխուր ասաց․

-բայց 1 օր հետո ամեն ինչ կվերջանա․․․

-Կվերջանա՞- նունյպես ասաց թիթեռը- բայց ո՞նց է վերջանում դա նշանակում է, որ դու նույնպե՞ս վերջանում ես։

-Չէ ես չեմ վերջանում, ես սապրում եմ հազարավոր օրեր․․․ այնքան շատ, որ չեմ կարող հիշել և հաշվել։

-Այսինքն դու ապրում ես հազարավոր օրեր իսկ ես հազարավոր պահե՞ր ու ես երջանիկ եմ լինում։

-Այո

բացականչեց կաղնին։

-Բայց լուրջ ամբողջ այս գեղեցկությունը վերջանո՞ւմ է, երբ դու մեռնում ես։

-Ոչ, – պատասխանեց ծառը, – այն շա՜տ ավելի երկար է տևում, հավերժության չափ երկար, չեմ կարող անգամ ասել՝ որքան երկար:

Դե ուրեմն- ասաց Էֆեմերան-մենք միեւնույն ժամանակը ունենք ապրելու համար, միայն թե մենք տարբեր կերպ ենք հաշվում:

Ու այդ թռչող արարածը ուրախացավ, զվարճաշավ, լողաց օդում և թռչեց, մետաքսե ու թավշյա թեւերը թափահարելով բուրավետ քամիների մեջ, որոնք վայրի վարդերի ու ծաղկած ծառերի բույրով էին լցված:

Նա հոգնեց մեկ օրվա մեջ սեփական երջանկությունից։

Տարազ, պատմական տարբեր դարաշրջաններում զանազան երկրներին, ժողովուրդներին, էթնիկական և տարածքային խմբերին, բնակչության որոշակի շերտերին բնորոշ հագուստ՝ ձևվածքի, գույնի, նյութի տեսակի, արտաքին հարդարանքի (զարդեր, սանրվածք, բեղեր, մորուք, դաջվածք, ներկվածք և այլն) առանձնահատկություններով։ Յուրաքանչյուր ժողովրդի տարազը պայմանավորված է բնակլիմայական պայմաններով, ազգային բնույթով, կենցաղով, տվյալ երկրի բնական արտադրանքով։

Ազգային տարազը, իր յուրահատկություններով, գոյատևում է գյուղ, բնակչության, լեռնականների, արևելքի ժողովուրդների մեջ։ Սկսած 19-րդ դարի վերջից, գյուղում նույնպես ազգային տարազն իր տեղն աստիճանաբար զիջում է եվրոպական նորաձև հագուստներին։ Հայաստանի տարածքում հնում գործածված տարազների վերաբերյալ պատկերացում ենք կազմում պեղումների նյութերի, արվեստի հնագույն հուշարձանների վրա պահպանված պատկերների, գրավոր աղբյուրների հիման վրա։

Կար, չկար 5 փաթիլ կար, եթե կար ո՞նց չկար։ Հիմա ասեմ անունները Անա, Յանն,Նունջ, Լույս,Պինչու։ Նրանք որոշեցին ճամփորդել անտառով։ Նունջը ասաց․

-Փաթիլներ եկեք քնենք արդեն, գիշեր է։

Անան ասաց․

-Բայց որտե՞ղ, անտառում տեղ չկա։

Նունջը ասաց․

-Որտեղ, որտեղ մեքենայի մեջ։

Բոլորն ասացին․

-Հաա պարզ է։

Առավոտյան նրանք նախաճաշեցին և դուրս եկան։ Դուրսը նրանք տեսան արև և վախից հալվեցին։

Մյուս օրը նրանց բոլոր հարազատ փաթիլները լացեցին քանի որ, Նունջը, Անան, Յաննը, Լույսը, Պինչուն հալվել էին։

Նոր տարին համարյա բոլորը սիրում են։ Ես կպատմեմ ինչ  են դնում սեղանին և ինչպես են նշում։ Սեղանին դնում են բրինձ և չամիչ,ձուկ և այլն։Առաջինը մենք գնում ենք բարեկանների տուն կամ բարեկամերը գալիս են ձեր տուն։

Մենք մի քիչ շուտ ենք դնում տոնածառը, որ ուշ չլինի։ Մենք ժամը 00։00-ին ուրախանում ենք, որովհետև սկսվում է նոր տարին և ձմեռ պապիկը բոլորին նվերներ է բերում։